حدیث بسیار ارزشمند مولی امیرالمؤمنین(ع) علیه السلام به جناب کمیل بن زیاد، که بخشی از آنرا بیان کردیم لازم هست که بتمامه، مورد توجه شما عزیزان قرار گیرد و با تأمل و درایة در فرازهای عالی آن، بهره کاملی از آن ببرید. لذا به متن و ترجمه این حدیث می پردازیم:
قال امیرالمؤمنینu یا کمیل اذا وسوس السیطان فی صدرک فقل اعوذ بالله القوی من الشیطان الغوی واعوذ بمحمد الرضی من شر ما قدر و قضی و اعوذ باله الناس من شر الجنّه و الناس اجمعین وصلی الله علی محمد و آله و سلّم تکفی مؤنة ابلیس و الشیاطین معه ولو انهم کلهم ابالسه مثله.
یا کمیل ان لهم خدعاً و شقاشق و زخارف و وساوس و خَیْلاء علی کل احد قدر منزلته فی الطاعة و المعصیة فبحسب ذلک یستولون علیه بالغلبه.
یا کمیل لا عدوّ اعدی منهم و لا ضارٌّ اَضَرُّ بک منهم امنیتهم ان تکون معهم غداً اذا جثوا فی العذاب لا یفتر عنهم بشره و لا یقصر عنهم خالدین فیها ابداً یا کمیل انهم یخدعوک بانفسهم فاذا لم تجبهم مکروا بک و بنفسک بتحسینهم الیک شهواتک و اعطائک امانیک و ارادتک و یسوّلون لک و ینسونک و ینهونک و یأمرونک و یحسنون ظنّک بالله عزّوجل حتی ترجوه فتغتر بذلک فتعصیه و جزاء العاصی لظی.
یا کمیل احفظ قول الله عزوجل«الشیطان سوّل لهم و املی لهم»و المسوّل الشیطان و المملی الله تعالی.
یا کمیل اذکر قول الله تعالی لابلیس «واجلب علیهم بخیلک و رجلک و شارکهم فی الاموال والاولاد وعدهم و ما یعدهم الشیطان الّا غروراً»ان ابلیس لا تعد عن نفسه و انمّا یعد عن ربّه لیحملهم علی معصیته فیورطّهم.
یا کمیل انه یأتی لک بلطف کیده فیأمرک بما یعلم انک قد الفت من طاعة لا تدعها فتحسب ان ذلک ملک کریم و انمّا هو شیطان رجیم فاذا اسکنت الیه و اطمأننت حملک علی العزائم المهلکه التی لا نجاة معها.
یا کمیل ان له فخاخاً ینصبها فاحذران یوقعک فیها
یا کمیل ان الارض مملوة من فخاخهم فلن ینجو منها الا من تشبث بنا و قد اعملک الله انه لن ینجو منها الا عباده و عباده الاولیائنا و هو قول الله عزوجل«ان عبادی لیس لک علیهم سلطان»و قوله عزوجل«انمّا سلطانه علی الذین یتولونه و الذین هم به مشرکون یا کمیل انج بولایتنا من ان یشرکک الشیطان فی مالک و ولدک کما امر.
یا کمیل لا تغتر باقوام یصلّون فیطیلون و یصومون و یتداومون و یتصّدقون فیحسبون انهم موفّقون.
یا کمیل اُقسم بالله لسمعت رسول الله صلی الله علیه و آله یقول ان الشیطان اذا حمل قوماً علی الفواحش مثل الزنا و شرب الخمر والربا و ما اشبه ذلک من الخنا و المأثم ثم حبّب الیهم العبادة الشدیده و الخشوع و الرکوع و الخضوع و السجود ثم حملهم علی ولایة الائمة الذین یدعون الی النار و یوم القیامه لا ینصرون
ترجمه:امیر المؤمنینu فرمودند ای کمیل هنگامیکه شیطان در سینه تو وسوسه می کند بگو پناه می برم به خدای قدرتمند از شر شیطان گمراه کنده و پناه می برم به محمد پسندیده از شر آنچه تقدیر و حکم می شود. و پناه می برم به خدای مردم از شر جن و انسانهای لبگی و صلوات بر پیغمبر و آل او می فرستم. کفایت می کند خداوند تو را از زحمات و آزار ابلیس و یاران او گر چه همگی مانند او می باشند.
ای کمیل بدرستیکه برای آنها خدعه ها و نیرنگها- و جنجالها زیورها و وسایل فریبنده و وسوسه و القائهای باطل و لشکریان و سواران است که بر هر کسی به اندازه قدر و منزلتش در اطاعت و معصیت الهی قرار می گیرند تا به همان اندازه بر او غلبه کنند.
ای کمیل دشمنی از آنان شدید تر نیست و شرری زننده ای بالاتر از آنها برای تو وجود ندارد آرزویشان این است که تو در فردای قیامت با انان در عذاب داخل شوی عذابی که از ایشان کم و کوباه نمی کردد و در آن جاودان خواهند بود.
ای کمیل غضب خداوند تعالی فرا می گیرد هر کسی را که از ایشان دوری و احتراس نکند، بواسطه کمک از اسم خداوند و پیغمبرش و اسماء و اولیائش(ائمه علیهم السلام).
ای کمیل بدرستیکه شیطان(شیاطین) تو را فریب می دهند(تو را به خودشان دعوت می کنند)پس اگر ایشانرا اجابت نکردی بوسیله خودت، ترا گول می زنند، باینکه خواسته ها و تمایلات منفی تو را، مثبت وزیبا، جلوه می دهند و امر و نهی بتو می کنند(امر به گناه و نهی از طاعت و عبادت)و سپس ظن و گمان تو را بخدا نیکو می دارند تا تو را امیدوار ساخته تا با این رجاء و امید کاذب تو را بگناه وادار کنند و حال آنکه جزای معصیت، آتش است.
ای کمیل بخاطر بسپار فرمایش حق تعالی را که فرموده:شیطان انسانها را می فریبد و بازینتهای دروغین، گول می زند و مردم را بآرزوها وادار می کند. یا به تعبیر دیگر، خداوند، ایشان را مهلت می دهد.
ای کمیل، یاد آور قول خدا را به ابلیس که فرمود:برو بر بندگان من با سواران و لشکریانت شبیخون بزن و در اموال و اولاد ایشان. شریک شو و وعده بده ایشانرا، که شیطان. وعده نمی دهد ایشان را مگر، وعده های فریبنده. بدرستیکه ابلیس از طرف خودش به مردم، وعده نمی دهد و بدرستی از جانب خدایش وعده می دهد تا ایشان را به گناه وادار سازد و در مهلکه بیندازد.
ای کمیل بدرستیکه ابلیس به سمت تو می آید به مکر خیلی ظریف و دقیقی که(تو متوجه آن نشوی)پس تو را امر می کند به آن امور که می داند تو با آن امور عبادی عادت کرده ای و طوری تو را به عبادت می خواند که فکر می کنی فرشته ای بزرگوار می باشد که تو را امر می کند. اما آن نیست مگر شیطان رجیم. پس وقتیکه به آن اوامر ظاهراً پسندیده اعتماد کردی و آرام گرفتی تو را بر مهالک بزرگ که راه نجات در آن نیست وادار می کند. ای کمیل بدرستیکه برای شیطان، دامهایی است که تو را پاگیر کند پس بترس از اینکه در آن بیفتی.
ای کمیل بدرستیکه زمین، پر از دامهای ایشان است. و هرگز کسی از این دامهای شیطانی نجات نمی یاید مگر اینکه به ما اهلبیت تمسک و تشبّث کند و خداوند تو را آگاه گردانیده به اینکه هرگز نجات نمی یابد از این دامها مگر بندگانش. واینها همان اولیاء و دوستان ما هستند واین معنای آیه قرآنی است بدرستیکه بندگان من تو را بر ایشان تسلطی نیست و قول خدا که فرمود بدرستیکه تسلط و سیطره شیطان بر آنانی است که او را دوست دارند و ولایتش را پذیرفته اند و اینان همان مشرکان هستند.
ای کمیل به ولایت ما نجات پیدا کن از اینکه شیطان در مال و اولاد تو شریک شود آنطوری که امر شده است ای کمیل فریب آن گروهی که نماز می خوانند و نمازشان طولانی می کنند و روزه می گیرند و دوام بر این روزه داردند و صدقه می دهند و گمان می کنند که توفیقاتشان زیاد شده است مخور.
ای کمیل قسم به خدا می خورم که از پیامبرش صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود:بدرستیکه شیطان عده ای بر اعمال زشت مثل زنا و شراب خواری و ربا خواری و اینگونه اعمال و از گناهان و زشتی ها وادار می کند سپس عبادات زیاد و خشوع و خضوع و رکوع و سجود را در نزد اینان محبوب می دارد و بعد از آن ایشان را تابع خلفاء و امامان جور و باطل می گرداند که جز به سوی عذاب و آتش الهی راه دیگری نخواهند رفت و نجات و نصرتی برایشان در قیامت نخواهد بود.
قرآن کریم هم در این باب چنین فرموده:ان الذین ارتدوا علی ادبارهم من بعد ما تبیّن لهم الهدی الشیطان سوّل لهم و املی لهم.
ترجمه:بدرستیکه آنانی که به گذشته گمراه خود بر می گردند بعد از روشن شده حق و هدایت یافتن، نیست این ارتداد و برگشت، مگر به تسویل و املاء شیطان. یعنی شیطان ترسیم غلط و تصویر گول زننده ای به ایشان داد و ایشان را با تزئینات فریفت و در نتیجه به آرزوهای پوچ، ایشان را امیدوار ساخت.