وسوسه: در لغت به معنی خطور قلبی به شرّ و بدی است. (لغت وَسْوَسَ:حَدَّثَ بشرٍّ او بما لانفع فیه)
قرآن: الذی یوسوس فی صدور الناس
قرآن: فوسوس لهما الشیطان لیبدی لهما
در حدیثی علیu از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده که وسوسه تا زمانیکه حجاب قلب را ندراند و زبان بآن گویا نشود گناهی برای بنده نیست. (سفینة البحار)
قال الصادقu لا یتمکن الشیطان بالوسوسه من العبد الا و قد اعرض عن ذکر الله و استهان بامره و اسکن الی نهیه و نسی اطلاعه علی سرّه و الوسوسه ما یکون من خارج القلب باشارة معرفة القلب و مجاورة الطبع و امّا اذا تمکّن فی القلب فذلک غیّ و ضلالة و کفر. و الله عزوجل دعا عباده بلطف دعوته و عرّفهم عدواة ابلیس فقال عزّ من قائل«ان الشیطان لکم عدو مبین»فکن معه کالغریب مع کلب الراعی یفزع الی صاحبه فی صرفه عنه و کذلک اذا اتاک الشیطان موسوساً لیضلک عن سبیل الحق و ینسیک ذکر الله:فاستعذ منه بربک و ربّه فانّه یوّید الحق علی الباطل و ینصر المظلوم بقوله عزوجل:انه لیس له سلطان علی الذین آمنوا و علی ربهم یتوکلون. و لن تقدر علی هذا و معرفه اتیانه و مذاهب وسوسته الّا بدوام المراقبه والاستقامة علی بساط الخدمة و هیبة المطلع و کثرة الذکر و اما المهمل لاوقاته فهو صید الشیطان لامحالة.
ترجمه: شیطان قدرت وسوسه عبد را ندارد مگر اینکه بنده از یاد خدا روی گرداند و امر خداوند را خوار شمارد و نهی خداوند را جایگزین سازد و آگاهی اش بر سرّش را فراموش کند و وسوسه آنچیزی است که در خارج از قلب می باشد به اشاره و آشنایی قلب و نزدیک شدن به طبیعت انسان ولی وقتی در قلب واقع شد آن گمراهی و ضلالت و کفر است و حق تعالی بندگانش رابه لطف دعوت نمود و دشمنی ایشان را به ابلیس معرفی کرد پس فرمود:بدرستیکه شیطان برای شما دشمن آشکار است پس آن را دشمن بدانید. و در مقابل شیطان مانند کسی باشید که از سگ چوپان به صاحب سگ پناهنده می شود تا سگ از او منصرف گردد. و تو را از ذکر خدا فراموشی می دهد از شیطان به پروردگار خودت و پروردگار او پناه ببر زیرا خداوند تایید حق در مقابل باطل می نماید و ستم دیده را یاری می کند زیرا فرمود:برای شیطان بر آن کسانی که ایمان به خداوند آوردند و بر پروردگارشان توکل نمودند تسلطی نیست و هرگز بر این مطلب توان نمی یابی و نیز بر شناخت راههای شیطان و روشهای وسوسه آن مگر به استمرار مراقبت و پایداری بر سفره خدمت حقّ و صاحب عظمت و هیبتی که آگاه برتو است و نیز زیادی یاد خدا ولی کسی که عمر خودش را تلف کند و غافل باشد به ناچار شکار شیطان است. که در روایت آمده:المهمل لاوقاته فهو صید الشیطان یعنی کسی که اوقات و فرصتهای خویش را بیهوده تلف می کند، بدام شیطان خواهد افتاد.
حضرت حق نیز برای نجات از وسوسه های شیطان و مقاومت بر برابر روشهای مخفی او فرموده:و قل رب اعوذبک من همزات الشیاطین و اعوذبک ربّ ان یحضرون. در دستوراتی که آمده برای حضور قلب در نماز,این ذکر را بگوید:رَبِّ اعوذبکَ مِن همزات الشیاطین و اعوذبک رب ان یحضرون رب اسئلک حولاً من حولک و قوّة من قوّتک و تأئیدً من تأئیدک حتی لا اری غیرک و لا اشاهد سواک.
ترجمه: ای خدای من بتو پناه می برم از القائات شیطان و وسواس شیطانها و پناه می برم بتو از اینکه مرا با حضورشان محاصره کنند و ای خدای من، از تو درخواست می کنم نیرویی از نیروهای تو و توانمندی از توانائیهای تو و کمکی از تآئیدات تو، تا آنجا که نبینم غیر تو را و مشاهده ننمایم مگر تو را.
در روایتی از امام صادقu فرمودند:لازم است بر شیعیان که قبل از غروب و قبل از طلوع آفتاب ده مرتبه این ذکر را بگویند زیرا در این وقت ابلیس تام لشکریانش را جمع می کند و ایشان را برای برنامه های جدید. برای اغواء و گمراهی مردم، فرمان می دهد. لذا اگر فراموش کردند، قضاء آنرا بجا آورند. و این ذکر است:اعوذ بالله السمیع العلیم من همزات الشیاطین و اعوذ بالله ان یحضرون ان الله هو السمیع العلیم. ترجمه:پناه می برم به خدای شنوا و دانا از سربگوشیهای شیاطین و پناه می برم بخدا که در برم آیند زیرا خدا همان شنوا و دانا است.