همانطوریکه در روایات آمده ، خلقت با نور اول شروع میشود که تعبیرات مختلف از آن شده است مثل حدیث نبوی ، اول ما خلق نوری اول ما خلق الله العقل و اول ما خلق الله روحی و ......که همه مخلوقات الهی ، به برکت آن نور که نور الانوار هم تعبیر میشود ، ایجاد شده اند و آن نور عظیم ، مظهر همه اسماء و صفات الهی است و شرح این موضوع ، منظور بحث ما نیست و در مقابل این نور ظلمت خلق میشود و منشا همه شرور و زشتی ها و گناهان است که به تعبیر دیگر این ظلمت در در خطاب الهی تخلف و عصیان نموده بخلاف نور عقل که امتثال نمود و حجت الهی شد .
و در همه زمانها ، این ظلمت در مقابله و مبارزه با آن نور بوده است .
تمام انبیا و اولیا و حجج الهی ؛ ظهورات آن نور هستند که ظهور تام و تجلی کامل آن ، اشخاص محمد و آل محمد علیهم السلام هستند .
تمامی اشخاص ظلمانی ومنفی خلقت ، که حجاب نور الهی و حجج الهی هستند، این ها هم ظهورات آن ظلمت هستند که در هر زمانی ، در قالب افرادی ظاهر میشوند ، که جلوه کامل آ ظلمات اشخاصی بودند که در مقابل جلوه تام انوا الهی ، یعنی حضرات محمد و آل محمد علیهم السلام ظاهر شدند .
موید این کلام حدیثی مهم است که بآن توجه کنید :
خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نفرموده الا اینکه دو شیطان در امتش او را اذیت کرده و امتش را گمراه میکردند .برای نوح علیه السلام قنطیقوس و حزام _ برای ابراهیم علیه السلام مکثل و زرام و برای موسی علیه السلام سامری و مرعقیبا و برای عیسی بولس و مریتون و برای حضرت محمد صلی الله علیه وآله حبتر و زریق بوده اند .
شیطان که نامش ابلیس است ، جلوه همین ظلمات است که در همه زمانها ، یادآور اشخاص ظلمانی تاریخ خلقت بشری بوده است .که در خطبه ابلیس به این موارد اشاره دارد که بیان کردیم .